Zakres kompetencji notariusza jest szeroki. Jego kompetencje i obowiązki są regulowane prawnie. Zaliczamy do nich sporządzanie aktów prawnych i poświadczeń, spisywanie protokołów czy przechowywanie dokumentów, papierów wartościowych lub pieniędzy. Do notariusza należy się udać, kiedy planujemy sporządzić testament, kupić lub sprzedać nieruchomość, spisać intercyzę albo poświadczyć własnoręczność podpisu.
Notariusz zobowiązany jest do wykonywania określonych czynności notarialnych zgodnie z etyką zawodową i literą prawa.
Kto może być notariuszem?
Notariusz musi mieć obywatelstwo polskie, nieskazitelny charakter, ukończyć wyższe studia prawnicze. Następnie odbyć aplikację notarialną zakończoną złożeniem egzaminu notarialnego. Musi mieć również ukończone 26 lat. Notariusza powołuje Minister Sprawiedliwości, który wyznacza również siedzibę jego kancelarii. Notariusze prowadzący swoje kancelarie w obrębie jednego sądu apelacyjnego tworzą izbę notarialną. W Polsce mamy 11 takich izb. Dla przykładu kancelaria notarialna z Sosnowca podlega pod izbę notarialną w Katowicach.
Kim jest notariusz?
Notariusz to dawny rejent. Urząd ten wykształcił się pod koniec XVI wieku, a praca rejenta nawiązywała bardziej do urzędnika kancelarii sądowej, później nastąpił wzrost rangi tego urzędu. Obecnie notariuszem jest prawnik upoważniony do sporządzania aktów notarialnych i dokonywania innych czynności notarialnych. Zakres czynności notarialnych jest uregulowany w prawie o notariacie. Notariusz jest osobą zaufania publicznego. Jego obowiązkiem jest być bezstronnym i działać zgodnie z obowiązującym prawem. Czynności notarialne, przeprowadzone przez notariusza, mają charakter dokumentu urzędowego. Notariusz używa pieczęci urzędowej z wizerunkiem orła- godła państwowego, co daje rękojmię wiary publicznej. Zobowiązany jest do dochowania tajemnicy zawodowej, a za wykonanie czynności notarialnych pobiera honorarium.
Wszystkie dokumenty sporządzone przez notariusza powinny być zrozumiałe i przejrzyste. Obowiązkiem notariusza jest udzielanie niezbędnych wyjaśnień dotyczących dokonywanej czynności notarialnej. Jest on zobowiązany również czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność notarialna może powodować skutki prawne.
Jakich czynność prawnych dokonuje notariusz?
Najważniejsze kompetencje notariusza to:
- sporządza akty notarialne,
- sporządza akty poświadczenia dziedziczenia,
- sporządza poświadczenia notarialne,
- doręcza oświadczenia,
- spisuje protokoły,
- spisuje protesty weksli i czeków,
- przyjmuje na przechowanie pieniądze, papiery wartościowe i dokumenty,
- sporządza wypisy, odpisy i wyciągi dokumentów.
Notariusz ma prawo odmówić przeprowadzenia czynności, jeżeli czynność prawna jest sprzeczna z prawem lub też, gdy poweźmie wątpliwość co do zdolności do czynności prawnych strony.
Ograniczenia w pracy notariusza
Ograniczenia dotyczą podejmowania dodatkowego zajęcia oraz zrzeszania się w formie spółek. Notariusz nie może podejmować zajęć, które by przeszkadzały w pełnieniu obowiązków albo mogło uchybiać powadze wykonywanego zawodu. Nie może zajmować się handlem, przemysłem, pośrednictwem i doradztwem w interesach. Wyjątkiem jest praca naukowo-dydaktyczna.